Narcissus is een personage uit de Griekse mythologie, bekend van de schrijver Ovidius. Naast Ovidius hebben ook Pausanias en Plinius over Narcissus geschreven, maar deze zijn minder bekend. Hieronder houden we de versie van Ovidius aan. Dit verhaal heeft tevens de naam gegeven aan de persoonlijkheidsstoornis narcisme en de bloem narcis.

Het verhaal
Narcissus was een zoon van de riviergod Kephissos en de nimf Liriope. Bij zijn geboorte had ziener Tiresias zijn moeder verteld dat hij zou blijven leven als hij zichzelf maar niet kende en besloot Narcissus normaal op te voeden. Hij werd een jager. De verhalen beschrijven Narcissus als een knappe man die de meiden van zich af moest slaan, maar de jacht interesseerde hem meer dan de liefde.

Op een dag was Narcissus aan het jagen in de bossen met wat vrienden en zag de nimf Echo hem. Ze werd direct verliefd op hem en begon hem te volgen. Echo kon echter niet praten. Ze was gestraft door Hera, omdat ze voorheen maar door bleef lullen over van alles en nog wat en dit was Hera zat. Door de straf kon Echo alleen nog maar iemand napraten. Toen Narcissus dus iets hoorde in het bos vroeg hij ‘Is daar iemand aanwezig?’ en antwoordde Echo ‘Aanwezig’. Narcissus zag echter niemand om zich heen en vroeg of Echo zich wilde laten zien. Echo kon alleen de vraag herhalen. Vervolgens zei Narcissus ‘Laten we samenkomen!’. Echo herhaalde dit heel enthousiast en kwam verliefd aangerend. Op dat moment krabbelde Narcissus terug en zei hij dat Echo van haar weg moest blijven.

Echo’s hart was gebroken door deze belediging en ze trok zich in schaamte terug in de grotten. Geleidelijk aan verdween haar lichaam door het verdriet en nu is enkel nog haar stem over. Wij kennen de hedendaagse Echo nog altijd in grotten, denk maar aan het bekende zinnetje ‘Wie is de burgemeester van Wezel?’

Dit was echter niet de enige keer dat Narcissus hard iemand afwees, dit had hij ook al eens bij een maagd gedaan die hem probeerde te verleiden. Deze heeft vervolgens gebeden dat Narcissus zelf eens zou voelen hoe een onbeantwoorde liefde voelt. Nemesis, de godin van de wraak, beantwoordde dit gebed en strafte Narcissus.

Later kwam Narcissus aan bij een heilige, hele heldere vijver. Hij besloot hier te rusten, omdat hij vermoeid was door het jagen. Hij wilde zijn dorst lessen met het water, maar werd spontaan verliefd op de man die hij zag in de weerspiegeling van het water. Narcissus dacht dat het een watergeest was. Hij probeerde de geest te zoenen en omhelzen, maar telkens als hij dichterbij kwam vluchtte het beeld weg en was het er pas weer zodra het water kalm was. Hij kon niet meer van deze prachtige verschijning of van het water wegkijken. Hij begon te huilen, maar zijn tranen verstoorden het beeld in het water. Hij was boos dat de watergeest hem steeds verliet en voelde liefdesverdriet. Een hele tijd lang heeft hij geschreeuwd en gehuild bij het water, waarbij de kreten telkens herhaald werden door Echo. Uiteindelijk kwijnde Narcissus helemaal weg en stierf hij. Het enige wat overbleef van zijn bestaan was een bloem: de narcis.

Zelfs in de rivier de Styx in de onderwereld zou Narcissus nog naar zichzelf hebben gekeken.
---

Narcis
De narcis is dus aan zijn naam gekomen, omdat het de bloem is die ontstond toen Narcissus stierf. De meest bekende narcis heeft gele blaadjes en een geel hartje, die zie je hier rechts onderin de lay-out. De narcis uit het verhaal had echter wel een geel hartje, maar witte blaadjes. Dat is hoogstwaarschijnlijk een Narcissus Poeticus geweest, vandaar ook deze naam wederom. Deze zie je rechts bovenin in de lay-out.

Een leuk feitje over de narcis is dat ze giftig zijn voor veedieren. Er zit namelijk een stofje in genaamd alkaloide lycorine in het blad en het hart van de bloem. In kaalgevreten grasvelden zie je dus vaak nog wel de bloeiende narcissen staan.

Narcisme
Een narcist staat mede dankzij dit verhaal bekend om iemand die ontzettend van zichzelf houdt en bijna verliefd is op zichzelf. Echter is dit maar een deel van de stoornis. Het andere deel bestaat uit een gebrek van empathie naar anderen toe (vaak vervangen door jaloezie) en onderliggende onzekerheid. Narcisten hebben immers veel behoefte aan bevestiging en wanneer dit niet/weinig gegeven wordt door mensen om hen heen, zorgt dit voor eenzaamheid en kwetsbaarheid. Daarom kan het heel lastig zijn om een narcist te herkennen, maar toch zijn er in de DSM 5 kenmerken opgeschreven.

Hieronder zal ik de criteria van de DSM 5 noteren aan de hand waarvan er geconcludeerd wordt of iemand een narcistische persoonlijkheidsstoornis heeft of niet (bron: hulpgids.nl):

- Heeft een opgeblazen gevoel van eigen belangrijkheid.
- Is gepreoccupeerd met fantasieën over grenzeloos succes, grenzeloze macht, genialiteit, schoonheid, of ideale liefde.
- Gelooft dat hij of zij "bijzonder" en uniek is alleen kan worden begrepen door, of moet omgaan, met andere bijzondere mensen of mensen (of instellingen) een hoge status.
- Heeft excessieve behoefte aan bewondering.
- Heeft het gevoel bijzondere rechten te hebben.
- Exploiteert anderen.
- Heeft gebrek aan empathie: is niet bereid de gevoelens en behoeften van anderen te erkennen of zich ermee te identificeren.
- Is vaak afgunstig op anderen of gelooft dat anderen afgunstig zijnop hem of haar.
- Toont zich arrogant of hooghartig in houding of gedrag.