De Orinocodolfijn, ook wel bekend als de rivierdolfijn, Boto of in het Latijns Inia geoffrensis is tot 2008 een bedreigde dolfijnsoort. Sinds 2008 is zijn toestand echter onzeker. De dolfijn leeft in de Amazonerivieren, de Orinoco rivier een aantal zijrivieren in Zuid-Amerika.
In het Amazone gebied komen in totaal vier walvisachtigen voor, de Orinocodolfijn is hier één van, samen met de Inia Boliviensis (die zoals de Latijnse naam ook aangeeft, meer beschouwt wordt als een ondersoort van de Orinocodolfijn), de Sotalia’s, de Tucuxi en de Sotalia Guianensis.
Uiterlijk De Orinocodolfijn is een minder goed ontwikkelde dolfijn die bekendstaat om zijn wat eenvoudige, gebrekkige uiterlijk en bouw. Een aantal grote verschillen zijn dat de halswervels volledig aan elkaar zijn vergroeid, waardoor de dolfijn een hals heeft. Daarnaast voelt de huid van de Orinocodolfijn zacht aan, waar die van de beter ontwikkelde dolfijnen vaak stug voelt. Waar een ontwikkelde dolfijn een torpedovorm bezit, heeft de Orinocodolfijn deze vorm ook niet.
Wat de Orinocodolfijn wel heeft is een lengte van zo’n twee meter, waarbij de mannetjes kleiner zijn dan de vrouwtjes. In totaal heeft hij tussen de 25 en 35 paar tanden die verdeeld zijn over zijn boven en onderkaak. Van al deze tanden zijn vooral de voorste geschikt om prooien te vangen door hun puntige vorm. Met zijn achterste tanden breekt de dolfijn de schilden van zijn prooi. Een aantal van zijn meest gebrekkige kenmerken zijn toch wel zijn slecht ontwikkelde ogen en opvallende ooropening. Ook heeft de Orinocodolfijn geen rugvin. In tegendeel, hij heeft een bobbel. Hoewel een normale dolfijn zijn rugvin gebruikt om evenwichtig in het water te blijven liggen, gebruikt de Orinocodolfijn zijn bobbel om te jagen. De Orinocodolfijn kan namelijk onderste boven zwemmen. Als hij dit doet, schuurt hij met zijn bobbel af en toe wel tegen de grond.
Jacht en levenswijze. Zoals eerder genoemd is de Orinocodolfijn erg slecht ontwikkeld. Dit zorgt ervoor dat sommige dolfijnen zelfs blind zijn. Dit is echter niet een groot probleem voor deze dolfijn. Hij leeft namelijk voornamelijk in het troebele water van de Amazonegebied in Peru, Ecuador, Colombia, Brazilië en Orinoco in Colombia en Venezuela. Om hier goed op vis te kunnen jagen maakt de dolfijn zoals de meeste van zijn soortgenoten gebruik van echolocatie. Dit zijn hoge geluiden die worden weerkaatst op de rivierbodem. In het wild leven de Orinocodolfijn meestal alleen of met zijn tweeën. Er zijn echter ook wel eens groepen van zo’n twintig verschillende dolfijnen. De Orinocodolfijn is bij zijn geboorte behoorlijk groot in vergelijking met zijn moeder. Een Orinocodolfijn wordt namelijk met een gemiddelde grootte van 80 centimeter op de wereld gezet. De navelstreng waar het jong aan verbonden is, is erg lang en breekt niet gemakkelijk. Dit zorgt ervoor dat de moeder haar jong makkelijk mee naar boven kan nemen om zuurstof op te nemen. Hoewel het jong al vanaf de geboorte goed kan zwemmen, blijft de moeder lange tijd beschermend over haar jong. In veel gevallen is ze echter al zwanger terwijl het jong nog bij haar drinkt.
Eigenschappen Na een onderzoek in 1980 is gebleken dat de Orinocodolfijn een zeer slimme dolfijn is. Hoewel niet op het niveau van de tuimelaarsdolfijn. Waar de tuimelaarsdolfijn bijvoorbeeld trucjes kan leren, is dit voor de Orinocodolfijn onmogelijk. Ondanks dat hij niet in staat is om trucjes te leren is hij emotioneel en sociaal erg goed ontwikkeld. Dit is echter niet te vergelijken met de ontwikkeling van andere dolfijnen.
Indianen In het verleden hadden de Indianen veel legendes over de Orinocodolfijn. Zo kan de dolfijn prachtig zingen en veranderd hij in de nacht dan ook in een mens. Terwijl de dolfijn in deze menselijke vorm is, probeert ze vissers te verleiden om met haar mee naar de rivier te komen, waar ze hen naar de bodem van de rivier trekt.
Een ander verhaal gaat over een Orinocodolfijn die in de nacht in een knappe jonge man veranderd. Wanneer de lokale vrouwen in nood verkeren, zou hij ze te hulp schieten. Dit zorgde ervoor dat vele vrouwen verliefd op de man werden. Spijtig genoeg zagen alle vrouwen de man de volgende ochtend terugkeren naar het water en in een dolfijn veranderen.
Band met de mensen. Nog altijd geloven mensen dat de dolfijn magische krachten bezit. Zo wordt er gewaarschuwd dat je ze niet mag doden. Dit zou namelijk voor pech zorgen. Ook oogcontact met de dolfijn zou je nachtmerries kunnen bezorgen. Ondanks al deze bij geloven, neemt niet iedereen dit serieus. Veel vissers doden de dolfijnen soms omdat ze hun visnetten kapot maken of concurreren om de vis in het gebied. Daarnaast wordt het vlees van deze dolfijn door de vissers gebruikt als aas om andere vissen te lokken.