Fake news, oftewel nepnieuws. We hebben er vast allemaal weleens van gehoord, maar hoe is deze term eigenlijk ontstaan?

De term is verzonnen naar aanleiding van satiriche mediarubreken, zoals The Daily Show en in Nederland bijvoorbeeld De Speld. Hun nieuws is niet echt, eigenlijk vergelijk maar met een 1 aprilgrap, ook wel een ‘hoax’ genoemd. To hoax betekent letterlijk ‘voor de gek houden’, of ‘foppen’.

Naast de artikelen of shows die onechte berichten verspreiden als ‘nieuws’ voor de grap, zijn er ook media die fake news gebruiken om de publieke opinie te beïnvloeden. Naast beïnvloeding kan het ook gebruikt worden om sensatie te creëren, of gewoon aandacht voor een bepaald onderwerp. Ook kan een bedrijf of instelling meer winst behalen als er fake news over hun product verschijnt.

De term werd pas echt groot door de presidentsverkiezingen in de Verenigde Staten in 2016. Er is een officieel onderzoek geweest waarin geclaimd werd dat de uitslag van die verkiezingen tussen Donald Trump en Hillary Clinten beïnvloed zou zijn door de grote hoeveelheid fake news die naar buiten gebracht werd. Daarnaast beschuldigde Trump vaak journalisten en omroepen van het verspreiden van fake news, hij vond dat de pers zomaar opschreef wat ze wilden schrijven en het publiceerden alsof het waarheid was. Inmiddels gaat de term fake news dus niet meer alleen maar over satirisch bedoelde berichten, maar ook over leugenachtige berichten.

Onderzoek wees ook uit dat fake news vooral groot is geworden door sociale media. Op sociale media wordt iets namelijk zes keer zo snel verspreid en door sommige mensen ook sneller geloofd. 30% van het fake news in Amerika werd in 2017 verspreid via Facebook, waar dat slechts 8% via kranten gebeurde.