"Our advice? Make a pilgrimage to this opulent, historic shrine to the movies." Dat is wat Time Out magazine eerder dit jaar zei over deze bioscoop. Een bioscoop die de mooiste bioscoop van de wereld is én een grote historie met zich meedraagt. En het mag zich sinds een maand een Koninklijk Theater noemen.

Dit theater werd 100 jaar geleden gebouwd in opdracht van Joods-Pools-Nederlandse bioscoopexploitant Ahbraham Tuschinski. Hij opende in 1911 zijn eerste vier Nederlandse bioscopen in Rotterdam. Tien jaar later gaf hij de opdracht aan architect Hijman Louis de Jong om een nieuwe bioscoop te ontwerpen. Deze zou midden in het centrum van Amsterdam komen te staan en zijn grootste en duurste project tot dan toe worden. Het theater valt op door de architectuurstijl waarin het is gebouwd. Het lijkt een mix te zijn tussen de Amsterdamse School, die zich kenmerkt door bakstenen en rondingen te gebruiken, samen met het Duitse jugendstil en het opvallende art deco. Dit alles maakt dat Tuschinski een theater met een unieke uitstraling is, nu nog steeds.

De buitenkant van het theater is hevig gedecoreerd met tegels en sculpturen, uitgebreid met gietijzer en glas-in-loodramen. Deze opvallende buitenkant moest ervoor zorgen dat het publiek naar binnengetrokken werd in een wereld vol illusie. De binnenkant heeft een klassieke uitstraling met vele muur- en plafondschilderingen, houtsnijwerk en exclusief tapijt.

In de Tweede wereldoorlog werd het theater bezet door de Duitsers, en werd Abraham Tuschinski opgepakt en naar Auswitz gebracht waar hij overleed in 1942. Gedurende de oorlog werden er enkele Duitse producties, veelal propaganda, getoond in het theater en de naam van Tuschinski Theater veranderd naar Tivoli. Tivoli stond voor "Tuschinski Is Verkocht Of Liever Ingepikt". Na de bevrijding kwamen de letters Theater Tuschinski terug op de voorgevel, zoals het origineel bedoeld was.

Door de jaren heen is Tuschinski een belangrijke bioscoop geweest voor het Nederlandse (en buitenlandse) publiek. Het is nog steeds Nederlands' bioscoop waar de meeste en belangrijkste filmpremières plaatsvinden. Zo was er in 1977 de première van de film Soldaat van Oranje. Enkele weken geleden heeft hoofdrolspeler Jeroen Krabbé nog bij Jinek verteld over zijn avonturen daar. Zijn moeder was 's lands bekendste filmondertitelaar en als jong jongetje mocht hij regelmatig mee met zijn moeder om films al te zien voordat ze uitkwamen - terwijl zijn moeder haar werk deed. Het was jaren later dat hij samen met Rutger Hauer op een motor aankwam voor de première van de film, waar ook de koninklijke familie bij aanwezig was. Het was een aankomst die nog nooit eerder vertoond was op een filmpremière.

In de jaren 50 had de bioscoop een voorprogramma waar dansers of goochelaars op het podium kwamen voordat de film begon. Ook was er regelmatig een EHBO-hulppost te vinden in de foyer als er enge films gedraaid werden. De trams werden (en worden soms nog steeds) omgeleid bij belangrijke premières. Het was, en is, een theater van groot statuur.

Het theater heeft 6 zalen, waarvan de grootste 736 stoelen heeft. Hier vinden alle belangrijke voorstellingen plaats. Het heeft drie verdiepingen, maar niet voor alle voorstelling zijn het eerste en tweede balkon beschikbaar. Het doet je denken aan een theater zoals je ze alleen op tv bij een opera ziet. Toch worden er ook zeker moderne films vertoond. Zo was er anderhalve week geleden nog de voorpremière van Ghostbusters: Afterlife. De andere vijf zalen zijn een stuk kleiner. In 1941 brak er brand uit in zaal 2 en 3, waardoor die compleet verwoest werden. Zaal 4 was eerst een gymzolder. Abraham Tuschinski was één van de eerste werkgevers die het personeel aandrong om te sporten. Deze gymzaal is verdwenen bij de meest recente renovatie en hier is een zaal met 88 stoelen voor in de plaats gekomen.

Inmiddels is de bioscoop in handen van Pathé, die er alles aan doen om het theater in ere te herstellen. Regelmatig zijn er renovaties, de meest recente was in 2019. Dat was dan ook de reden voor Time Out magazine om het theater als mooiste ter wereld uit te roepen - in het jaar dat het 100 jaar bestaat.