Een subliminale boodschap is een verborgen signaal of bericht. Dit kan voorkomen in verschillende medium en is bedoeld om onbewust opgemerkt te worden. Op deze manier zou de boodschap in het onderbewustzijn worden verwerkt en kan dit bepaald gedrag stimuleren.

In 1957 kreeg de wereld te maken met subliminale reclame door de onderzoeker James Vicary. In de Fort Lee Bioscoop in New Jersey voerde hij zijn experiment uit. Tijdens het afspelen van de film kwamen er verschillende teksten in beeld als ‘Eet popcorn’ en ‘Drink cola’. De teksten waren maar een fractie van een seconde zichtbaar, waardoor de bezoekers dit niet bewust meemaakte. Na het onderzoek bleek dat 58% van de bezoekers meer popcorn haalde en 18% meer cola ging drinken. Later is gebleken dat James Vicary het hele onderzoek heeft verzonnen. Hij wilde de subliminale boodschappen bevorderen en verzon daardoor zijn resultaten. Tot op het heden blijken zijn resultaten niet reproduceerbaar te zijn. Hij heeft het onderzoek ook ingetrokken. Toch is dit het begin geweest van de hype rondom subliminale boodschappen.

Angst

Na het (neppe) onderzoek van James Vicary was er al veel angst gezaaid door de subliminale boodschappen. Sommige landen hebben het gebruik van subliminale boodschappen hierdoor verboden, zoals Australië, Groot-Brittannië maar ook Nederland. In de Reclame Code is vastgelegd dat deze beïnvloedingstechniek niet geaccepteerd wordt. Ze willen de burgers namelijk beschermen tegen onbewuste reclame-uitingen, omdat dit ervoor kan zorgen dat burgers beslissingen niet meer met hun verstand maken.

Toepassingen

Er zijn veel onderzoeken gedaan naar subliminale boodschappen. In de meeste gevallen komen er geen concrete gegevens uit, of wordt er gezegd dat subliminale reclame niet werkt. Toch wordt deze techniek veel gebruikt in Amerika. Adverteerders zijn geïnteresseerd in deze methode, omdat zij op deze manier het publiek onbewust kan beïnvloeden en manipuleren, om bepaalde acties te ondernemen of producten te kopen. Hierbij proberen zij vaak een gevoel los te maken, die in relatie kan worden gebracht met het product of de dienst van de reclame. Ook wordt subliminale reclame ingezet om te stimuleren dat mensen gaan afvallen, stoppen met roken, zelfverzekerder worden of voor juist andere behoeften. Er wordt maar liefs 50 miljoen dollar per jaar geïnvesteerd in zelfleer audio cd’s die naast de lesstof subliminale boodschappen bevatten.

Onderzoeken

Zoals al eerder gezegd is er uit veel onderzoeken gekomen dat subliminale boodschappen niet werken. Het onderzoek van James Vicary was immers ook niet na te bootsen. Toch zijn er ook onderzoeken geweest waaruit is gebleken dat de onderbewuste boodschappen wel werken. Zo is er een onderzoek geweest in Engeland. Een serie werd uitgezonden door het hele landen, maar de helft van het land kreeg een andere editie dan de andere kant van het land. In de ene helft kwam namelijk subliminaal een mevrouw tevoorschijn met een lach op haar gezicht. Aan het einde van de serie keken de kijkers in het hele land een vraag in beeld. Hierop stond diezelfde vrouw met nu een neutraal gezicht. De vraag was of de vrouw eerder bedroefd of blij keek. Het bleek dat de mensen die de subliminale serie hadden gezien, de vrouw eerder bedroefd vonden kijken en de kijkers die de serie zonder subliminale boodschap hadden gezien, eerder blij vonden kijken. En zo zijn er nog veel meer onderzoeken te vinden waarbij er steeds tegenstrijdige uitkomsten worden gegeven. Wetenschappelijk gezien is het dus nog steeds niet bewezen dat subliminale boodschappen écht tot gedragsverandering leiden.

James McDonald Vicary is geboren op 30 april in 1915 en overleed op 62-jarige leeftijd. Hij was een marketeer die veel onderzoek deed naar reclame-uitingen. Hij is degene geweest die subliminale advertenties in het leven heeft geroepen door zijn leugenachtige experiment in 1957. Hij probeerde klanten te trekken naar zijn falende business.

James is geboren in Detroit en heeft gestudeerd aan de University of Michigan. Hij heeft veel onderzoek gedaan naar het gebruik van subliminale boodschappen. Hij bekeek op welke manier je bepaalde stimuli kon oproepen om mensen tot bepaalde daden aan te zetten. Hij heeft ook gestudeerd naar impulsaankopen en woordassociaties. Door zijn studie wist hij veel over de subliminale boodschappen, maar in 1962 heeft hij tijdens een televisie-interview met Fred Danzig voor het programma ‘Advertising Age’ toegegeven dat het originele experiment nep was. Hij had niet genoeg data verzameld om dit generaliseerbaar te maken en verzon de conclusies. Hij heeft hier later niet veel meer over willen vertellen.