Hier komen de laatste 3 forum topics
te staan waarop je hebt gereageerd.
+ Plaats shout
Bluesweater
Wie wilt een kerstkaartje? 🎄
0 | 0 | 0 | 0
0%
Om een reactie te kunnen plaatsen op het dagelijks nieuws dien je te zijn ingelogd.Nog geen account? Klik hier om een gratis account aan te maken.

> Sluiten
Helper
19 van de 24 sterren behaald
Nieuws van de dag
Het Limburgs (door Anoniem)

Hoeveel talen spreken we in Nederland? Ik denk dat wij altijd hebben geleerd dat het er maar 2 zijn: Nederlands en Fries. Toch is dat niet juist. Het goede antwoord is namelijk acht! Naast het Nederlands en het Fries, wordt er in het koninkrijk ook Papiaments en Engels (op Bonaire, Sint-Eustasius en Saba), Nedersaksisch, Jiddisch en Sinti-Romanes en Limburgs gesproken. Dat laatste, daar gaat dit artikel over.

Het Limburgs bevat meerdere dialectenvarianten, waardoor er binnen een straal van 2 kilometer een heel ander taaltje gesproken lijkt te worden. Het wordt gesproken in Belgisch en Nederlands Limburg, in de provincie Luik maar ook aan de andere grens, in het Duitse Noordrijn-Westfalen. De taal kent ongeveer 2 miljoen sprekers, waarvan 750.000 in Nederlands Limburg.

Het Limburgs (ook wel Plat genoemd) wordt al jarenlang gesproken. Tot aan de 16e eeuw was er geen standaard taal in Nederland. Zo werd er Oudnederlands, Oudoostnederlands en Oudoostnederfrankisch gesproken. Aan het begin van de 16e eeuw werden er de eerste pogingen gedaan om het Standaardnederlands te maken, de taal die wij nu leren op school. De basis hiervoor was voornamelijk het Brabants, maar later kreeg het Hollands een grote invloed op het Standaardnederlands. Er is momenteel niet veel meer over van het Limburgse invloeden op het Nederlands.

Tegenwoordig worden de kinderen in Limburg vaak eerst Nederlands geleerd, waarna Limburgs kan volgen. Het Limburgs heeft een grote verschuiving meegemaakt aan het begin van deze eeuw, waardoor steeds mindere jongere mensen de taal spreken. Als beide ouders Limburgs spreken, is het tegenwoordig niet meer standaard dat het kind ook Limburgs spreekt. 

Het Limburgs kenmerkt zich voornamelijk door het verschil in toonhoogte. Woorden die hetzelfde worden geschreven, kunnen hierdoor anders uitgesproken worden. Neem bijvoorbeeld het woord bein, dat been betekent. Zowel het enkelvoud (been) als het meervoud (benen) wordt op deze manier geschreven, maar de uitspraak verschilt. Het enkelvoud wordt uitgesproken als bein met de ei van ei, terwijl het meervoud wordt uitgesproken op een hogere toonhoogte waardoor het meer klinkt als bein met een è. Verrassend genoeg zorgt deze eigenschap ervoor dat het wat weg lijkt te hebben van het Chinees, alhoewel het minder extreem is.

Vaak als mensen een taal leren, leren ze die te schrijven en te spreken. In het Limburgs gebeurt dit echter vaak niet. Er zijn maar weinig mensen die het Limburgs ook kunnen schrijven. Tegenwoordig probeert Vereniging Veldeke, die zorgt voor het in stand houden van het Limburgs, voor cursussen in het schrijven van het Limburgs. De stichting is vernoemd naar de persoon die het oudste Limburgs geschreven gedicht schreef: Hendrik van Veldeke in 1110.

Het Limburgs is in de media niet veel aanwezig. De kans is groot dat het alleen bekend is van Rowwen Hèze, een band die uitsluitend in het Limburgs zingt. Een ander bekend Limburgs gesproken lied is Bloasmuziek van Gé Reinders. Verder wordt op de Limburgse radiozender L1 voornamelijk Limburgs gesproken. Hetzelfde gebeurt op hun tv zender. Hemel op aarde is een film uit 2014 waarin uitsluitend Limburgs gesproken wordt. Verder is het Limburgs in de media vrijwel onzichtbaar.
Aangezien er in ongeveer iedere Limburgse plaats een ander Limburgs dialect is, is er geen overduidelijke onderverdeling te maken. Over het algemeen wordt gesproken over 8 verschillende groepen binnen de taal: Ripuarisch overgangsgebied, Oost-Limburgs, Centraal Limburgs, West-Limburgs, Truierlands, Getelands, Mich Kwartier en Kleverlands. Benieuwd naar de verschillen? Lees dan snel verder!

In het kaartje hiernaast is Nederlands Limburg te vinden. Deze is opgedeeld in zes verschillen delen, waar ieder een andere subgroep van dialect is. Er zijn grote verschillen hoorbaar in deze dialecten, maar ook de woorden verschillen van elkaar. Onderstaande zinnen komen van Wikipedia en beschrijft de verschillen van één en dezelfde zin in het Limburgs. De Nederlandse zin is "Ik praat thuis iedere dag Limburgs. Deze taal moeten we zien te behouden door haar overal in Limburg te gebruiken. Doe jij ook mee?" Hoe onlogisch klinken enkele van deze Limburgse zinnen voor jou?

Ripuarisch (donkergeel)
Dit dialect is in en rond Kerkrade in het zuiden te vinden. Dit gebied onderscheidt zich van de andere dialecten doordat ze gebruik maken van enkele medeklinkers die anders klinken. De T in aete (eten) wordt bijvoorbeeld een s, waardoor de aese zeggen. Ook wordt de g vaak uitgesproken als een j. Het Ripuarisch heeft verder enkele overeenkomsten met het Duits.

Kerkrade: Ich kal heem jiddere daag plat. Dis sjproach mósse vier ziëe tse behaode durch ze uvveral i Limburg tse jebroeche. Dees-te óch mit?
Vaals: Iesj moel/kal heem jiddere daach plat. Dees sjproach mósse vuur zieë tse behauwe dursj 'r uvveral ì Limburg tse jebroeeche. Deeste ooch mit

Ripuarische overgangsdialecten (bruin)
Dit gebied kent enkele overeenkomsten met het Ripuarisch maar heeft het verschil dat het minder Duitse invloeden heeft. Een opmerkelijk ding aan dit dialect is dat ze in een aantal woorden de R niet uitspreken. Zo wordt zwart bijvoorbeeld zjwat.

Heerlen: Ich kal heem gikker daag plat. Dees sproach mótte v'r ziën te behaote durch ze uueveral i Limburg te gebroeke. Dees te och mit?

Oost-Limburgs (turqoise)
Dit dialect wordt gesproken in het grootste deel van Limburg. Opmerkelijk aan dit dialect is dat ze woorden vaak met een sj uitspreken. Zo is het woord spelen op de meeste plekken gewoon spelen of een variatie daarop, maar spreken ze hier van sjpele. Ook wordt hier gebruik gemaakt van mouillering. Dit betekend dat -nd wordt uitgesproken als -nj of -ndj. Mand wordt hier dus mandj.

Roermond: Ich kal toes ederen daag Limburgs. Dees taal mótte v'r zeen te behaje door ze euveral in Limburg te gebroeke. Duis se ouch mit?
Montfort: Ich kal heim ederen daag plat. Dees taal mótte v'r zeen te behaje door 't euveral in Limburg te broeke. Duis se-n ouch mit?
Sittard: Ich kal thoes jedere daag plat. Dees taal motte veer zeen te behawte door höör euveral in Limburg te gebroeke. Deis te ouch mit?
Geleen: Ich kal thoes jedere daag Limburgs. Deze taol motte veer zeen te behouwen door ze euveral in Limburg te gebruuke. Deis te auch mit?
Doenrade: Ich kal toes/heem jieëkere/iddere/jedere daag Limburgs/plat. Dees taal/sjpraok motte vier zieën te behoute doer ze uuëveral in Limburg te gebroeke. Dees doe/se ooch mèt?
Meerssen: Ich kal thoes eedere daag Limburgs/plat. Dees taal moote v'r zeen te bahouwe door huir euveral in Limburg te gebruuke. Deis dich ouch mèt?
Cadier en Keer: ich proat thoes eker daag plat. Dis taal mot veer behouwe deur 't euveral in Limburg te gebruke. Dis dich och mit?
Valkenburg: Iech kal heim ederen daag Limburgs. Dees taal moete v'r zeen te behouwe door ze euveral in Limburg te gebruke. Deis doe ouch mèt?
Eijsden: Ich kal thoes edere däög plat. Dizze taol motte v'r zien te behawwe doer ze uëveral ien Limburg te gebruuke. Deas tich aog mit?

Centraal-Limburgs (Roestbruin)
Het Centraal-Limburgs wordt gesproken in het westen van de provincie, rond Weert. Deze reden dat men spreekt van Centraal-Limburgs is omdat Belgisch Limburgs samenvalt met dit gebied, ookal bevindt deze groep zich in het westen van de Nederlandse provincie. In dit Limburgs bestaan geen sj-klanken bij de meeste woorden, behalve bij woorden die met sch- beginnen. Er wordt op de meeste plekken dus over een sjoeël gesproken in plaats van een school. Uitzondering is het dialect in Weert en omgeving, daar wordt wel gesproken met sch-.

Weert: Ich kal thoês ederen daâg Plat. Dees taal mótte ve zeen te behaoje door ze overâl in Limburg te gebroêke. Doojae ouch mej?
Stramproy : Ich kal thoês edere daâg plat. Dees taal mòtte wae zeen te behaoje door ze euverâl in Limburg te gebroêke. Duistich ouch mèt?
Grathem: Ich kal thoes iddere daag plat. Dees taal motte wae zeen te behaoje door 'm euveral in Limburg te gebroeke. Duis se oug mit?
Thorn: Ich kal thoes ederen daag Limburgs. Dees taal mótte wae zeen te behaoje door 'm uueveral in Limburg te gebroeke. Duis se ouch mèt?
Maaseiker (België): Iech kal thôws eederen daag plat. Dees taal môtte we zeen te behawte doeër ze uuveral in Limburg te gebrui-jke. Duisse ouch mêt?
Maastricht: Iech praot toes edersdaags Limburgs. Dees taol mote v'r zien te behawwe door ze euveral in Limburg te gebruke. Deis diech ouch mèt?

Mich-kwartier (oranje)
Rondom Venlo wordt dit dialect gesproken. Het is een combinatie van Kleverlands en Oost-Limburgs, waardoor er in de regio een mix ontstaat tussen ik en mich. Enkele woorden die in de rest van Limburg worden uitgesproken, worden hier op de Nederlandse manier uitgesproken. Zo spreken ze niet van schoeën (mooi) maar gewoon van mooi.

Venloos: Ik praot thóes idderen daag Limburgs. Dees taal môtte we zeen te behalde door ze euveral in Limburg te gebróeke. Duis dich ouk mei?

Kleverlands (Lichtgeel)
Deze hoort taalkundig niet bij het Limburgs hoort, en heeft veel Brabantse trekjes. Zo spreken ze hier van geej en gillie, iets dat in de rest van Limburgs niet gebeurt. Ook gebruikt dit gebied op sommige plaatsen niet meer de stoot- en sleeptonen, die juist kenmerkend zijn voor alle andere dialecten in de provincie.



Reactie plaatsen

Reageer op het artikel Het Limburgs.
Bericht plaatsen
Melden | Citeer | X
Anoniem schreef op 06-09 17:48:
Girafke schreef:
Effieleentje schreef:
't is een kwestie van geduld
RUSTIG WACHTEN OP DE DAG
DAT HEEL HOLLAND LIMBURGS LULT
Melden | Citeer | X
Anoniem schreef op 06-09 17:38:
Coconut schreef:
Effieleentje schreef:
't is een kwestie van geduld
Interesting, ik kom uit Maastricht en wist dit niet eens hhahhaha
Melden | Citeer | X
Anoniem schreef op 06-09 17:34:
Nezuko schreef:
't is een kwestie van geduld
Melden | Citeer | X
Anoniem schreef op 06-09 17:31:
Tholger schreef:
Coconut schreef:
Huh, is limburgs een taal? Ik dacht een dialect hahaha
Is een streektaal
Melden | Citeer | X
Anoniem schreef op 06-09 17:29:
Coconut schreef:
Huh, is limburgs een taal? Ik dacht een dialect hahaha
Melden | Citeer | X
Stud schreef op 06-09 17:28:
Stud schreef:
doe bis top echt ein sjwoan artikel
Melden | Citeer | X
Devinette schreef op 06-09 17:24:
Devinette schreef:
Super tof! Ben zelf ook een Limburger gheheh
Melden | Citeer | X
Shao schreef op 06-09 17:19:
Shao schreef:
Wat mis ik Maastricht nu toch 
Melden | Citeer | X
Mai schreef op 06-09 12:53:
Mai schreef:
Wat leuk!
Ik ben zelf ook limburgs hehe 
Melden | Citeer | X
Chanyeol schreef op 15-08 18:00:
Chanyeol schreef:
mijn pa lachte me straks uit omdat ik limburgs sprak :c
Melden | Citeer | X
Anoniem schreef op 15-08 17:58:
Nuts schreef:
Melden | Citeer | X
Anoniem schreef op 15-08 09:07:
Tholger schreef:
Wanneer je dialect er tussen staat 
Melden | Citeer | X
Anoniem schreef op 15-08 08:45:
Chubbles schreef:
Hahah ik dacht eerst dat dit over het Belgische Limburg ging 
Melden | Citeer | X
Anoniem schreef op 15-08 08:42:
LindzyInfernal schreef:
leuk artikel ik zelf ben Limburgs



Nieuwsarchief
Series ~ Tokyo Ghoul17-06-2022 00:00
Freddi Fish15-06-2022 00:00
De jongen die van de klif sprong en zacht terechtkwam13-06-2022 00:00
Nieuwsoverzicht 12-06-202212-06-2022 00:00
Moulin Rouge!11-06-2022 00:00
The Wedding Planner08-06-2022 00:00
FILES || Kate Bush06-06-2022 00:00
Nieuwsoverzicht 5 juni 202205-06-2022 00:00
Protocetidae03-06-2022 00:00
Serie || The Act 27-05-2022 00:00
3 True crime podcasts25-05-2022 00:00
Files|| Rosario Dawson23-05-2022 00:00
Nieuwsoverzicht 22-05-202222-05-2022 13:15
K3 musical - De 3 biggetjes 21-05-2022 00:00
Major Tom20-05-2022 00:00
Let's Introduce: Mushu19-05-2022 00:00
#1 BOG 2022 Ronde 2 | Musical Awards18-05-2022 00:00
#2 BOG 2022 Ronde 2 | Zinkgaten 17-05-2022 00:00
#3 BOG 2022 Ronde 2 | Ontvoering Insiya16-05-2022 00:00
Eurovision 2022 overzicht14-05-2022 00:00
Serie | Lupin13-05-2022 00:00
Be Our Guest - Uitslag11-05-2022 00:00
Cornelia Jakobs09-05-2022 00:00
Nieuwsoverzicht 8 mei 202208-05-2022 00:00
Make Up Your Mind07-05-2022 00:00
Vorige | Pagina: | Volgende