In de late middeleeuwen ontstond er een nieuwe stijlbeweging met de naam Gotiek die vooral werd toegepast in de beeldende kunst en de architectuur. Dit was in de periode tussen 1140 en 1500.

Het ontstaan van Gotiek
Men zag de Gotische stijl als een geheel vernieuwende stijl. Sinds de val van het Romeinse rijk ontstond Gotiek, maar eerst was het bekend onder de naam 'Stile Gotico'.

De Romaanse bouwstijl werd al snel vervangen door de opeens populaire Gotiek. De Romaanse bouwstijl werd vaak als lomp en massief gezien, terwijl de Gotische bouwstijl juist veel meer luchtigheid uitstraalde. Hierdoor werden veel gebouwen met de Romaanse stijl gesloopt en vervangen.

De naam
De naam komt van het Germaanse volk. Zij worden ook wel de Goten genoemd. Gotiek heeft echter helemaal niets te maken met de Goten. De Gotische naam is zelfs eigenlijk een belediging voor het Germaanse volk. Pas in de zestiende eeuw werd de naam Gotiek gebruikt als een soort spotnaam. Mensen noemde de Gotische bouwkunst barbaars en smakeloos. En dit was afgeleid van hun mening over de Goten. De Goten waren de aanstichters van de val van het Romeinse rijk.

Architecten
In die tijd waren de architecten en bouwmeesters meestal anoniem. Deze waren nooit terug te vinden op papier. Dit had te maken met het ontwerp en de bouw van kathedralen. Doordat de drang steeds groter werd om de kathedralen hoger te maken (uitleg onder kopje Kenmerken), en de technieken van het bouwen in die tijd relatief nieuw waren, stortte het tijdens de bouw vaak in. Hierdoor kwamen vaak verschillende mensen om het leven. De bouwmeester en architect wilde hiervan niet vervolgd worden en bleven daarom vaak anoniem. Later werden de technieken beter en bekender en was er ook bekend wie de architect was en wie de bouwmeester was.

Kenmerken
Als je aan Gotiek denkt, denk je aan de drang naar verticaliteit en licht. Dit zijn de twee hoofdkenmerken van de Gotische stijl. Heel kenmerkend zijn bij bijvoorbeeld kathedralen de hoogte van het gebouw, de grote hoeveelheden lichtinval door hoge ramen en de spitsbogen. Gebouwen werden in die tijd steeds hoger en steeds smaller. In de schilder- en beeldhouwkunst werden de figuren ook smal en langgerekt.

Verschillende soorten gotiek
Om het nog even makkelijk te maken zijn er ook nog verschillende soorten gotiek.

Vroeggotiek: 1140 tot 1200
Vroeggotische gebouwen hadden vaak nog kenmerken van de Romaanse bouwstijl. Gotiek was net in opkomst en werd gezien als een vernieuwende stijl van de Romaanse stijl. Kerken en Kathedralen hadden nog dezelfde indeling, maar met een ander uiterlijk.

Rayonnant/Hoog gotiek: 1200 tot 1300
Tijdens de periode van de Rayonnante gotiek, werd het hoogtepunt bereikt van de Gotische kunst. Het woord Rayonnant komt van de roosvensters in kathedralen.

Flamboyant/Laat gotiek: 1300 tot 1500
De naam zegt het al een beetje. De Gotische bouw- en beeldhouwkunst werd meer flamboyant. Er werd veel aandacht besteed aan decoraties.

Natuurlijk was niet in elk land de Gotische stijl hetzelfde. Elk land ontwikkelde een eigen versie daarvan.

Notre-Dame
Toen de Notre-Dame in Parijs werd gebouwd, wist men meteen wat voor effect dit zou hebben op de beeldhouwkunst. In die tijd en met de Gotische bouwstijl werd de beeldhouwkunst gebruikt als een architectonisch aspect. Overigens valt de Notre-Dame onder het Vroeggotische tijdperk.

Gotiek in Nederland
Nederland startte rond de 12e eeuw pas met het gebruiken en toepassen van de Gotische bouwstijl. Er zijn maar een twee echte Gotische voorbeelden in Nederland: De Domkerk in Utrecht en de Sint-Servaaskerk in Maastricht. Er zijn nog een paar andere gebouwen in Nederland die onder de Gotische stijl vallen, maar dit is meer de eigen Nederlandse Gotische versie. De afgeleidde versies vallen onder deze namen:

- Maasgotiek
- Scheldegotiek
- Brabandse gotiek
- Demergotiek
- Kempense gotiek
- Nederrijnse gotiek
- Hollandse gotiek


Negentiende eeuw
Tijdens de negentiende eeuw, redelijk recent dus, begonnen architecten met het bedenken van een nieuwe stijl. Hiervoor pakte ze eigenlijk de oudere stijl; Gotiek. Ze gebruikte verschillende kenmerken en combineerde ze met nieuwe kenmerken. Hierdoor ontstond eigenlijk een oude stijl in een nieuw jasje. Deze stijl werd ook wel Neogotiek genoemd. De stijl word vooral toegepast op nieuwe kerken en stadshuizen, maar ook voor renovaties.