Nederland heeft een groots verleden. Als we de VOC en de WIC nooit hadden gehad, was Nederland nooit zo'n belangrijk land geweest als nu. Maar aan dit hele verleden zit een duistere rand. Het is namelijk door deze ondernemingen dat Nederland slaven heeft verhandeld over de hele wereld. Iets wat op dat moment als 'normaal' werd gezien maar waar tegenwoordig steeds meer vraagtekens bij gezet worden.

Het waren de Europeanen die in vanaf de 16e eeuw mensen als slaven verhandelden. Het ging om ongeveer 12 miljoen personen die tussen 1525 en 1867 vervoerd werden. Vanuit het westen van Europa vertrokken schepen met handelswaar naar West-Afrika. Dat handelswaar werd vervolgens daar weer geruild voor slaven, goud en ivoor waar vervolgens naar Noord-Amerika of het Caribisch gebied te vertrekken waar dan weer luxegoederen zoals suiker, rum, koffie, katoen, zilver en tabak geruild werd. De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden had zo'n 5 procent van deze handel in bezig, wat neerkomt op zo'n 500.000 mensen.

Het hoogtepunt voor deze handel volgde in de 18e eeuw. De West-Indische Compagnie had een monopolie op deze handel maar gaf het in 1738 op. De Zeeuwen namen het over op dat moment. Waar Curaçao op dat moment de centrale positie was voor deze handel, kwam dit tot een eind in 1713. Opstanden braken uit en vanaf 1795 kwam er een beschermende slavenwetgeving op het eiland waardoor voedsel, kleding en werk- en rusttijden werden geregeld voor de slaven.

In 1773 ontstond er een economische recessie waardoor de handel stil kwam te liggen. De Britten werden boos op de Republiek omdat zij wapens zouden leveren aan de rebellen in de Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog en kaapten hierdoor veel schepen. De handel viel sterk terug. Maar na de oorlog begon de handel opnieuw, totdat het 1795 was het de Fransen Nederland binnenvielen. Het was rond deze tijd dat er steeds meer kritiek kwam op de slavenhandel. De reizen onder slechte omstandigheden bezorgden vele slachtoffers en de christelijke groeperingen spraken hierover. Toen er landbouwmachines kwamen, werden slaven langzaamaan overbodig.

Het was uiteindelijk op 1 juli 1863 dat het Koninkrijk der Nederlanden de slavernij afschafte. Het was een Nederlandse wet die ervoor zorgde ruim 45.000 mensen vrij werden. 34.441 van deze slaven zaten in Suriname. De slavenhouders werden vergoed voor elke slaaf die zij op dat moment hadden. 300 gulden kregen ze er in Suriname voor, op Curaçao, Bonaire, Aruba en St. Eustatius 200 gulden en op Sint Maarten 100 gulden. De slaven kregen echter niks vergoed en moesten in Suriname nog 10 jaar verplicht op contractbasis hetzelfde werk blijven doen. Verschillende plekken waren versierd met vlaggen en op 6 uur 's ochtends kondigden 21 kanonschoten het einde van de slavernij aan. Feest brak uit en dat is het feest dat nog steeds jaarlijks op 1 juli wordt gevierd in Suriname.

Het is Keti Koti (ook wel Ketikoti, Keti-koti, Dag der Vrijheden of Kettingsnijden). Alle inwoners van Suriname vieren deze dag en er wordt een grote parade met traditionele kledij gehouden.

Ook Afro-Surinamers en Afro-Antilianen in Nederland vieren deze dag. Het is een dag om stil te staan bij de dag dat voor hun voorouders alles veranderde. Waar zij jarenlang uitgebuit werden, kettingen droegen en zwaar werk moesten doen. Het is een dag om stil bij te staan. Het is een dag om te vieren wat veranderede en om stil te staan bij wat was. Amsterdam speelde een grote rol bij dit verleden en het bevrijden van de slaven destijds, waardoor de Nederlandse herdenking en viering jaarlijks plaatsvindt in het Oosterpark in Amsterdam. Hier is ook sinds 2002 het Nationaal Monument Slavernijverleden te vinden. Ook in Rotterdam staat een monument.

Het Adviescollege Dialooggroep Slavernijverleden begon vorig jaar met een onderzoek waarin zij keken naar het Nederlandse slavernijverleden en welke effecten dit vandaag nog met zich meebrengt. Het 217 pagina's tellende document schrijft dat de Nederlandse Staat zijn excuses aan moet bieden. Het advies van het college zegt ook dat 1 juli een nationale herdenkingsdag moet worden en een slavernijmuseum opgericht moet worden. Daarbij moet het curriculum over dit verleden op alle scholen en niveaus worden verankerd. Wat er wordt geleerd aan leerlingen is tegenwoordig miniem en vaak maar vanuit één kant bekeken (de kant van de WIC en VOC). Verder moet er ook gekeken worden naar het aanpakken van institutioneel racisme dat is voortgevloeid uit de slavernij en het kolonialisme. De Staat moet volgens het college excuses maken, niet individuen. Duitsland, België, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten hebben dit al gedaan. Demissionair premier Rutte heeft echter in februari nog laten weten dat er voorlopig nog geen excuses komt van het kabinet. Of dit rapport daar iets aan gaat veranderen, is nog af te wachten. In de tussentijd heeft Amsterdamse burgermeester Femke Halsema op 1 juli 2021 wel excuses gemaakt voor het slavernijverleden van Amsterdam.