Mercurius is de planeet die het dichtste bij de zon staat. De planeet is vernoemd naar de Romeinse god Mercurius, de god van de handel, reizigers en winst. De naam is afgeleid van het Latijnse woord 'Merx' of 'Mercator', wat koopman betekent. 

Mercurius ligt het dichtste bij de zon en draait hier dan ook als snelste van alle planeten een rondje omheen. De planeet doet er 88 dagen over. Verder draait de planeet in 58 dagen om zijn eigen as.

Wat Mercurius zo bijzonder maakt, is dat deze planeet erg klein is en toch een heel sterk magnetisch veld heeft. Wetenschappers vermoeden dat dit magnetisch veld wordt opgewerkt door een soort dynamo van circulerend vloeibaar kernmateriaal. Dit is iets wat de aarde ook heeft. Waarnemingen van Mercurius met een radar wijzen op een op zijn minst gedeeltelijk vloeibare kern.

Bij het bestuderen van de planeet in de jaren 90 werd ontdekt dat er veel gladde gedeeltes zijn op Mercurius die zijn bedekt met gestold lava. Dit betekent dat er veel actief vulkanisme op Mercurius geweest moet zijn. De planeet heeft tevens veel kraters en bergen van ongeveer twee kilometer hoog, en lijkt in die zin een beetje op onze maan. 

Als laatste heeft de planeet geen enkele maan. 

Venus is de tweede planeet vanaf de zon. De planeet is vernoemd naar Venus, de Romeinse godin van de liefde. De planeet wordt daarom ook wel gezien als 'de planeet waar vrouwen vandaan komen', waar Mars 'de planeet is waar mannen vandaan komen'. Niet echt waar natuurlijk, maar wel een gezegde.

Venus is net als de aarde een terrestische planeet en ze heeft ook ongeveer dezelfde grootte als de aarde. Wel is de planeet veel warmer dan de aarde, want het ligt een stuk dichter bij de zon.

Ook heeft Venus de meest dichte atmosfeer van alle planeten in het zonnestelsel. De atmosfeer bestaat voornamelijk uit koolstofdioxide. Vanuit de ruimte is het oppervlakte van Venus niet te zien, doordat er zo'n dikke laag wolken van zwavelzuur de planeet omringt. Hierdoor, en door de warmte, heeft de planeet een erg sterk broeikaseffect. Er is geen vloeibaar water mogelijk, doordat het direct verdampt. 

De planeet draait iets sneller om de zon dan de aarde, ze doet er ongeveer 225 (aarde)dagen over. Dit is ook een planeet wiens baan om de zon bijna geheel cirkelvormig is, waar dat van andere planeten eerder ovaal is. Wel is het de meest langzame planeet wat betreft het draaien om eigen as, daar doet Venus ongeveer 243 dagen over, wat langzamer is dan één rondje om de zon. Een dag duurt dus langer dan een jaar, in onze termen.

De aarde is voor ons natuurlijk allemaal het meest bekend. Het is de derde planeet van het zenuwstelsel en de woonplaats van miljoenen soorten organismen. Althans, dat was het, want door de invasie van de aarde, is deze nu helaas niet meer leefbaar. De planeet doet dan ook niet mee met deze themaweek. Toch zal ik hieronder wat informatie geven over de aarde.

Ongeveer 4,57 miljard jaar geleden is de aarde ontstaan. Dit hebben wetenschappers uitgerekend door meteorieten te dateren. Het leven maximaal één jaar hierna. Sinds het ontstaan van leven op aarde, is de atmosfeer geleidelijk zuurstofrijk geworden, waardoor de ozonlaag kon ontstaan en meer organismen zich konden door ontwikkelen.

De aarde is een terrestrische planeet. Dat houdt in dat het oppervlak is opgebouwd uit vaste stoffen. Voor 71% bestaat de planeet uit water in de vorm van zeeën en oceanen. De andere 29% bestaat uit continenten en eilanden. 

Vanaf de zon geteld, is Mars de vierde planeet – en wordt ook wel de ‘rode planeet genoemd’. In werkelijkheid is deze planeet echter okerkleurig, maar van veraf lijkt die wel rood. Deze kleur wordt veroorzaakt door het roesten van bepaalde mineralen.

Mars is met het blote oog te zien; je kunt de planeet spotten als de Aarde de goede kant op is gedraaid en wanneer Mars dichtbij de Aarde staat. Mars lijkt dan op een gloeiende ster.

Net als de Aarde, is Mars een terrestrische planeet. Je zou er dus in theorie op kunnen staan. We zeggen ‘in theorie’, omdat er nog altijd geen mensen voet op Mars hebben gezet. Wel staat er meetapparatuur van de mens op Mars en zijn we hard op weg om in kaart te brengen of de mens zich hier in de toekomst zou kunnen vestigen. Tot nu toe is dit nog altijd niet het geval.

Verder heeft Mars twee manen om zich heen draaien, namelijk Phobos en Deimos. Deze namen betekenen ‘angst’ en ‘paniek’. Deze manen zijn onregelmatig gevormde objecten die niet zo mooi rond zijn als de maan van de Aarde. Er wordt gedacht dat deze manen planetoïden zijn die door de zwaartekracht van de maan zijn ingevangen en hier nu omheen blijven draaien.

Mars heeft – wederom net als de Aarde – poolkappen en lichtere en donkerdere gebieden op de planeet. De seizoenen duren in verhouding echter dubbel zo lang, omdat een ronde om de zon voor Mars 687 dagen duurt. Ook draait Mars geen cirkelvormige omloopbaan, maar is deze erg excentrisch. Dat houdt in dat de baan schommelt; soms staat Mars dichterbij de zon dan op andere momenten. De omloopbaan schommelt een stuk meer dan de baan van de Aarde doet.

Bovendien zijn er erg veel kraters op Mars (vergelijkbaar met die van de maan) en kan vloeibaar water enkel voor korte tijd voorkomen op de oppervlakte van Mars. Water bevriest of verdampt vaak onmiddellijk op Mars door de atmosfeer: Mars is een ijskoude woestijn. Er is wel veel waterijs op de poolkappen en bevroren water (permafrost) in de bodem.

Jupiter is de vijfde planeet vanaf de zon geteld en is de grootste in dit zonnestelsel. De planeet heeft 79 ontdekte manen om zich heen draaien. Jupiter is, net als Saturnus, een gasreus. Dat betekent dat het een planeet is die voornamelijk uit gassen bestaat. Er is geen vaste oppervlakte om op te staan. Jupiter en Saturnus hebben beide een kern van metalen met daaromheen een mantel van metallische waterstof. Daaromheen zit dan weer een laag moleculaire waterstof.

Alle gas- en ijsreuzen hebben ringen, alleen zijn ze bij Jupiter minder zichtbaar/bekend. De ringen bestaan vooral uit kleine ijsdeeltjes. Bij Jupiter worden deze ringen gevoed door kleine meteorieten die inslaan op Jupiters manen. Hierdoor worden er kleine deeltjes de ruimte in gelanceerd die zich later bij de ring voegen.

Omdat Jupiter geen vaste oppervlakte heeft, is de grens met de atmosfeer alleen te zien aan de temperatuurverschillen. De atmosfeer van Jupiter bestaat voornamelijk uit waterstof en helium. Jupiter heeft een hele lage dichtheid; hij is veel minder zwaar dan de Aarde in verhouding met de grootte. Op Jupiter is het vrij koud, maar de kern van de planeet heeft wel een hele hoge temperatuur.

De planeet draait snel. De combinatie van temperatuur en snelheid zorgt ervoor dat er veel stormen zijn, die ook erg lang blijven aanhouden. Eén van deze stormen is te zien wanneer je met een telescoop naar Jupiter kijkt. Je ziet dan een grote rode vlek en dat is een storm die al meer dan driehonderd jaar door raast.

Vanaf de zon gezien, is Saturnus de zesde planeet. De planeet heeft 82 bekende manen en is net als Jupiter een gasreus.

Saturnus heeft een rotsachtige kern met daaromheen een mantel van stoffen, met name waterstof en helium. Door de (wrijvings)warmte die vrijkomt wanneer helium en waterstof tegen elkaar botsen, straalt Saturnus meer energie uit dan die ontvangt van de zon. Dat is niet gek, want de planeet ligt erg ver van de zon af en krijgt dus een stuk minder warmte dan bijvoorbeeld Venus of de Aarde.

Saturnus draait erg snel om zijn eigen as; een ‘dag’ duurt daar ongeveer 11 uur. Het gevolg daarvan is dat de planeet wat platter is bij de polen.

Iets wat heel kenmerkend is voor Saturnus, is dat de ringen van deze planeet erg goed te zien zijn. De ringen van Saturnus zijn dan ook al driehonderd jaar eerder ontdekt dan de ringen van de andere gas- of ijsreuzen. Galileo Galilei schreef in 1610 al over de ringen. Hij keek naar Saturnus en beschreef drie objecten: een planeet met twee ‘handvaten’. In 1655 kon Christiaan Huygens voor het eerst zien dat dit echt om een ring rond de planeet ging, vanwege de verbeterde telescooptechnieken. Ook zagen deze wetenschappers dat de ringen verdwenen en verschenen. Inmiddels weten we dat deze ringen altijd aanwezig zijn, maar enkel vanuit de aarde te zien zijn als Saturnus dichterbij de aarde komt te liggen. Dat gebeurt twee keer per Saturnusjaar (30 jaar voor ons) en dus verdwijnen de ringen iedere keer weer voor vijftien jaar uit beeld.

Een ander bekend fenomeen van Saturnus is de ‘Hexagoon van Saturnus’. Dit is een zeshoekig wolkenpatroon met in het centrum een harde storm. Deze bevindt zich op de noordpool van Saturnus en is ontstaan door de hoge druk en temperatuur op Saturnus.

Uranus is de zevende planeet van dit zonnestelsel en heeft – voor zover we nu weten – 27 manen.

Deze planeet is een ijsreus. Wat de grootte betreft, zitten ijsreuzen tussen terrestrische planeten en gasreuzen in. IJsreuzen hebben hun naam te danken aan de mantel die om de kern van ijzer en gesteentes heen zit. Deze mantel bestaat uit bevroren water (ijs), methaan en ammoniak. Toch is de naam ‘ijsreus’ niet helemaal terecht. Hoewel er inderdaad veel ijs te vinden is aan het oppervlak van de planeet en er hele lage temperaturen (-170 graden) heersen, is de temperatuur in de kern van de planeet een extreem hoog. Daar is dan ook geen ijs te vinden.

Verder hebben ijsreuzen, net als gasreuzen, ook ringen. De ringen van Uranus zijn donker en dun vergeleken met de ringen van andere planeten. Ze bestaan uit een donkere rotsachtige stof.

In 1690 is Uranus voor het eerst waargenomen, door John Flamsteed welteverstaan. Hij dacht dat de planeet een ster uit het sterrenbeeld stier was. Ook Pierre Lemonnier dacht er zo over zo’n honderd jaar later, waardoor de officiële ontdekking van Uranus pas in 1781 plaatsvond. Willem Herschel Uranus gaf het de naam ‘planeet’, zoals we nu de overige ronde objecten in het universum ook noemen. Hij noemde de planeet ‘Georgium Sidus’, naar de Engelse koning George III. In 1850 werd pas de naam ‘Uranus’ in gebruik genomen.

Neptunus is de achtste planeet van het zonnestelsel en nu de verste planeet die bekend is. Deze planeet lijkt erg op Uranus. Het is ook een ijsreus, maar de planeet is wel wat zwaarder dan Uranus. De planeet heeft bovendien de sterkste wind van alle planeten en is vernoemd naar de Romeinse god van de zee, Neptunus dus.

Verder is Neptunus de eerste planeet waarvan de locatie is ontdekt door wiskundige berekeningen. Aan de hand van voorspellingen van onder andere Urbain Le Verrier, ontdekte Johann Galle in 1846 de planeet. 

Neptunus heeft veertien (ontdekte) manen, waarvan de bekendste Triton heet. Deze is vernoemd naar de drietand van Neptunus, de Romeinse god waar ik het zojuist al over had.

De planeet heeft 165 (aarde)jaren nodig om eenmaal om de zon te draaien.

Officieel gezien is Pluto geen planeet meer – anders zou het de negende planeet van ons zonnestelsel zijn. Toch doet de dwergplaneet bij deze actie gewoon mee.

Sinds 2006 wordt Pluto gezien als een dwergplaneet, omdat die niet meer voldeed aan de nieuwe betekenis van een planeet. Een planeet maakt namelijk een baan om de zon en produceert geen licht/energie. Verder is een planeet bolvormig en geen maan. Ook mag een planeet geen andere hemellichamen op hun baan hebben. Wat Pluto geen planeet maakt, is het feit dat Pluto veel andere hemellichamen om zich heen heeft draaien. Daarom is Pluto een dwergplaneet. Dwergplaneten zijn te klein om andere hemellichamen van hun weg af te stoten, iets wat bij de andere planeten wel het geval is.

Door sommige wetenschappers wordt Pluto gezien als een dubbel-dwergplaneet. Pluto heeft namelijk vijf manen, waarvan de grootste (Charon) zoveel massa heeft dat Pluto en Charon rond een gezamenlijk zwaartepunt draaien. Dat maakt Pluto afhankelijk van zijn maan en is in de ogen van sommige wetenschappers is dat de reden om Pluto een dubbel-dwergplaneet te noemen, samen met Charon.

Pluto is vernoemd naar de gelijknamige Romeinse god van de onderwereld, omdat Pluto destijds de donkerste planeet was. Over de samenstelling van de planeet is weinig bekend; de meeste dwergplaneten hebben een steenachtige kern met daaromheen een mantel van bevroren water (ijs).