Het hoofdkwartier van de Verenigde Naties is gelegen in New York. Verder heeft het ook belangrijke kantoren in Genève, Wenen en Nairobi. De werktalen zijn Engels en Frans. De instelling is verdeelt onder vijf grote organen, namelijk:
1. Algemene VergaderingDe Algemene Vergadering is een overlegorgaan waarin elke lidstaat een zetel heeft. Deze debatteren over verschillende mondiale problemen en bevelen een mogelijke oplossing aan. Buiten raad geven, kan deze vergadering niet veel.
2. VeiligheidsraadDe Veiligheidsraad is het hoogste bestuursorgaan binnen de VN. Hier worden de uiteindelijke besluiten genomen. Eerst en vooral zullen de landen die betrokken zijn bij het probleem gevraagd worden om samen te zitten en te overleggen. Indien dit geen oplossing biedt, worden er meestal economische sancties genomen en als laatste optie wordt er militair ingegrepen. Dit kan op twee manieren gebeuren: 'peacekeeping' of 'peacemaking'. Dit gebeurt door de VN-blauwhelmen, een internationale troepenmacht.
De samenstelling is hier echte wel anders. Er zijn vijf permanente leden (VS, Engeland, Frankrijk, China en Rusland) die elk vetorecht hebben. Om de twee jaar worden er ook tien nieuwe niet-permanente leden gekozen.
3. ECOSOCDit is de economische en sociale raad. Hun doel is het oplossen van problemen die binnen deze categorie horen. ECOSOC wordt bijgestaan door een tak van gespecialiseerde hulporganen, namelijk:
- UNESCO
- UNICEF
- WHO (Wereldgezondheidsorganisatie)
- IAEA (internationaal atoomagentschap)
- ...
Ook moeten ze sociale en economische vooruitgang stimuleren. Hiervoor ontstonden het Inter Monetair Fonds (IMF) en de Wereldbank. Deze geven leningen aan ontwikkelingslanden om hen op die manier te ondersteunen.
4. Internationaal GerechtshofHet hoofdkwartier van deze instelling ligt in Nederland, meer bepaald in Den Haag. Ze kijken toe of het internationaal recht wordt nageleefd en proberen internationale conflicten op te lossen.
5. SecretariaatDit is het meer administratief gedeelte van de VN. Het secretariaat brengt de standpunten van de VN over naar de pers. De secretaris-generaal van het secretariaat wordt gezien als het hoofd van de VN. Momenteel is dat Ban Ki-moon.
De voorloper van de Verenigde Naties is de Volkenbond. Deze was ontstaan in 1919, vlak na de Eerste Wereldoorlog. Vele grootmachten ontbraken echter (bv. Duitsland, Italië, de Verenigde Staten en de Sovjet Unie) waardoor de instelling weinig reële macht had. Zo hebben ze de Tweede Wereldoorlog niet kunnen vermijden.
Tijdens deze Tweede Wereldoorlog hadden Roosevelt en Churchill (respectievelijk de president van de VS en de eerste minister van Groot Brittannië op dat moment) het idee om een nieuwe organisatie op te richten om de vrede te bewaren. Op 1 januari 1942 kwam er uiteindelijk de Verklaring van de Verenigde Naties. 26 landen, allemaal geallieerden, hadden zich samengevoegd om eerst Duitsland te overwinnen en daarna de internationale vrede en veiligheid te bewaren.
Op de conferenties van Jalta en San Fransico kregen de Verenigde Naties definitief vorm, 51 landen ondertekenen het Handvest (= grondwet) van de VN. De hoofddoelstellingen uit dit handvest zijn:
- internationale veiligheid en vrede
- vriendschappelijke relaties tussen landen ontwikkelen
- door middel van samenwerking culturele, sociale, humanitaire en economische problemen oplossen
- mensenrechten bevorderen
Vandaag de dag zijn er 193 landen lid van de Verenigde Naties. Om lid te worden moeten alle andere lidstaten je land erkennen. Er zijn drie landen geen lid, namelijk Kosovo, Taiwan en Palestina. Dit door de reden die eerder is aangehaald. Zo wordt Taiwan niet door China erkent en Palestina niet door Israël.
Ondanks alles is er vandaag de dag veel kritiek op de instelling. De samenstelling van de Veiligheidsraad zou niet meer accuraat zijn; landen die veel meer betekenen in de wereld hebben geen permanente plaats. Ook het vetorecht beperkt de efficiëntie: indien een oplossing de belangen van één van de vijf landen met vetorecht schaadt, gebeurt er niets. Zo kan er niet ingegrepen worden in het conflict van Rusland in Oekraïne, aangezien Rusland zijn vetorecht inzet.
Vooral het IMF en de Wereldbank zijn onderheven aan felle kritiek:
- Ze zouden een liberaal economisch systeem promoten, wat meestal voordeliger is voor rijken en het armoedeprobleem dus niet oplost
- Er wordt steun gegeven aan dictators en corrupte regimes
- De werking is ondemocratisch: rijke landen hebben veel gezag terwijl de armere landen het amper voor het zeggen hebben
- De SAP's (structurele aanpassingsprogramma's) die verbonden zijn aan de leningen zijn vooral voordelig voor de rijke landen (bv. economie openzetten) en helpt de bevolking niet
Een goede werking is anders wel nodig om een tal van internationale problemen aan te pakken, zoals milieuproblemen, armoede, drugs, migratiestromen, overbevolking, cybercrime, pandemieën...en ga zo maar verder. Helaas wordt er door politici enkel gekeken naar problemen op korte termijn en worden deze lange termijnproblemen verwaarloost.